उदासीपना

मानिसले समय–समयमा दुखित, उदास र सुस्तपनाकोे अनूभुित गर्दछ, कसैले यस्तो अनुभव केही छोटो समयको लागि गर्दछ भने कसैले केही लामो समयसम्म (हप्ता, महिना वा बर्षदिन) सम्मपनि गर्दछ र यो यस्तो भावनाहरूको अनुभव कहिले काँही बिनाकारण नै अली कडारुपले अनुभव हुने गर्दछ । उदासीपना मात्र मुडको कुरा होइन यो एक गम्भीर स्थिति पनि हो जहाँ मानीसको साारीरिक तथा मानसिक स्वास्थ्यलाई पनि प्रभावित गरीरहेको हुन्छ । 

सँकेत र लक्षण  

यदी दुई हप्ता वा सो भन्दा बढी समयसम्म दुखित, सुस्त वा धेरै समय सम्म सोचमग्न अवस्थाको अनुभव भैरहेको छ वा दैनिक कृयाकलापमा इच्छा लाग्न छाडेको अथवा भनौ तल उल्लेख गरीएका तीनवटा बर्गका बिभिन्न सँकेत र लक्षणहरूको अनुभव भैरहेको छ त्यो अबस्था उदासीपनाको अबस्था हुनसक्छ ।

बुझ्नु पर्ने महत्वपूर्ण कुरा के छ भने मानीसले समय–समयमा यी मध्ये केही लक्षणहरू अनुभव गरीरहेका हुन सक्छन तर त्यसो हुँदैमा त्यो सबै अबस्था उदासीपनाको हो भन्ने चाहीँ होइन । त्यस्तै, उदासीपनाको अनुभव गरिरहेको जो कोहीमा यी सबै लक्षणहरू नहुनपनि सक्छन् ।

बानीहरू
  •    घर देखी बाहिर जान मन भएको छैन
  •    जागिर र बिद्यालयमा काम गर्न मन लागेको छैन
  •    परिवार र नजिकका साथीहरुबाट अलग हुन मन भएको छ
  •    निद्रा लगाउन मदिरा वा अन्य कुराहरूको सहयोग लीन परेको छ  
  •    दैनिक रमाइला कृयाकलापहरुमा मन लागेको छैन  
  •    एकचित्त हुन नसक्नु
भावनाहरू
  •    व्याकुल हुनु  
  •    दोसी महसुुस गर्नु
  •    रिसाउनु
  •    दिक्दार हुनु
  •    आत्मविश्वासमा कमी आउनु
  •    दुखी हुनु  
  •    नीर्णय गर्न नसक्नु
  •    निरास हुनु
  •    दयनीयता महसुस गर्नु
सोचाइहरू
  •     ‘मेरो कुनै काम छैनु’ भन्ने सोँच्नु  
  •    ‘यो मेरो गल्ती हो’ भन्ने सोँचाइ आइ राख्नु
  •    ‘मेरो लागि कहिल्यै पनि कुनै कुरा राम्रो भएको छैन’ भन्ने सोँच्नु
  •     ‘म महत्वहीन छु’ भन्ने लाग्नु
  •     ‘जीवन वाच्नु बेकार छ’ भन्ने लाग्नु
  •     ‘म नभए भए सायद मानीसहरुलाई राम्रो हुन्छ होला’ भन्ने लाग्नु
शारीरीक
  •    सधैं थाकेको अनुभव
  •    बिरामी र नाजुक अवस्थाको अनुभव
  •    टाउको दुखाइ र मांसपेसीको दुखाइ अनुभव
  •    बानी बिग्रीनु
  •    निन्द्रामा समस्या
  •    तृष्णा वा चाहना हराउँदै जानु
  •    उल्लेखनीय रुपमा तौल कम हुनु वा बढ्नु   

यदि तपाईलाई लाग्छ कि तपाईलाइइ उदासीपनाको सामना गरीरहनु परेको छ भने हाम्रोमा उल्लेख भएको जाँच तरीका अपनाउनुहोस् जो तपाईलाई आफ्नो अवस्था थाहा दिनका लागि तपाइले आफै अपनाउन सक्ने एउटा छिटो, सहज र गोपनीय तरिका हो । जाँच तरीकाले तपाइको समस्याको बास्तबीक निराकरण गर्दैन त्यसको लागि त चिकीत्सक वा स्वास्थ्यकर्मीलाई देखाउनु पर्छ, यो जाँच तरीकााले मात तपाईलाई तपाइको अवस्थाको बारेमा बुझ्न सहयोग गर्दछ ।  

उदासीपनाको उपचार

उदासीपनाबाट छुटकारा पाउने कुनै प्रमाणित तरिका नहुन सक्छ र प्रत्येकको लागि तरीका फरक फरक पनि हुन सक्छ । तथापी खुुसीको कुरा के छ भने यहाँ प्रभावकारी उपचारका धेरै विधिहरू उपलब्ध छन् र तपाई आफ्नो तरीकाले आफुलाई उपयुक्त लाग्ने कुने उपायको छनौट गर्न सक्नु हुन्छ ।

स्वस्थ र राम्रो रहनका लागि गर्नसक्ने धेरै कुराहरू छन् । महत्वपूर्ण कुरा त के हो भनेको आफ्नो आवश्यकता अनुसार सही उपचार र सही चिकित्सक पत्ता लगाउनु हो ।

उदासीपनाको मनोबैज्ञानिक उपचारहरू

मनोबैज्ञानिक उपचारहरु (जसलाई थेरापी लिने भनी भनीन्छ) ले मानीसलाई उसको सोँच्ने तरिका र आफ्नो अवस्था सुधार्नमा सहगोग गर्दछ । यसले जीवनमा आइपरेका तनाव र तथा दुबीधाहरुसँग जुध्न सहयोग पुर्याउँद छ । त्यसैगरी मनोबैज्ञानिक उपचारले मानीसलाइ नकारात्मक बिचार र व्यवहार पहिचान गरी त्यसको परिवर्तन गरेर स्वस्थ रहन सहयोग गर्छ ।

उदासीपनाका विभिन्न किसिमका प्रभावकारी मनोबैज्ञानिक उपचारहरु वा विभिन्न बिधिहरू पनि छन् । कसैले कुनै दक्ष व्यक्तिहरुसँग एक्लै उपचार गराउन रुचाउँछन् भने कसैले सामुहिकरुपमा उपचार गराउन मन पराउँछन । यहाँ बढ्दो संख्यामा अनलाइन कार्यक्रम वा इ–थेरापीहरु पनि उपलब्ध छन् ।

उदासीपनाको चिकित्सा उपचार

उदासीपनाको लागि मुख्य उपचार एन्टीडिप्रिसेन्ट औषधी हो । एन्टीडिप्रिसेन्ट औषधीको बारेमा मानीसहरुमा धेरै गलत जानकारीहरु पनि रहेकाछन् । यसले कसरी काम गर्छ भन्ने बारेमा कुनै सरल वा स्पष्ट जानकारी पनि नभएको हुनसक्छ । यो सामान्य देखि गम्भीर उदासीपनाका र चिन्ता सम्बन्धि बिकारहरुको उपचारमा धेरै उपयोगी हुनसक्छ ।
यदी तपाई सामान्य देखि गम्भीर उदासीपनाको अनुभव गरिरहनु भएको छ भने तपाईलाई चिकित्सकले मनोबैज्ञानिक उपचारको साथमा एन्टिडिप्रिसेन्ट औषधी सेवनको सुझाव दिन सक्नेछन । जब अरु उपचारहरु सम्भव हुँदैनन् वा गम्भिर अवस्था रहेको छ वा अन्य उपचार पद्धतीमा पहुँच छैन भने त्यो अवस्थामा पनि कहिलेकाही एन्टिडिप्रिसेन्ट औषधाीको सुझाव दिइन्छ ।

बढी गम्भीर स्वरूपका उदासीपनाको अवस्थामा सामान्यतया अन्य उपचार तरीकाहरुको साथसाथै  औषधीसहित पनि उपचार गरिनुपर्छ । यसमा मुड–स्टाबिलाइजर, एन्टी साइकोटिक औषधी र एन्टीडिप्रिसेन्टको संयोजन गरीएको पनी हुनसक्छ ।

अरू सहायक श्रोतहरू

उदासीपनाको उपचार नगरी त्यत्तीकै छाडीयो भने यो महिनौ वा बर्षौं सम्म पनि लम्बिन सक्छ । खुशीको खबर भनेको यहाँ बिभिन्न प्रभावकारी उपचारहरू उपलब्ध छन् र तपाईं आफू निको र स्वस्थ रहने बिभिन्न तरिकाहरु पनि छन् ।

फरक मानिसहरुलाई फरक उपचा बिधिहरु उपयोगी साबीत हुन्छन । आफ्नो लागि उत्तम उपाएको छनौटमा चिकित्सकको सल्लाह लिनु उत्तम हुन्छ । यदी तपाईंले उपचारको पहिलो चरण सुरु गर्नुभएको छ र चिकित्सकसँग उपचार विकल्पहरुको बारेमा कुरा पनि गर्नुभएको छ भने आफ्नो जीवनशैली मा परिवर्तन ल्याउन र सामाजिकरुपमा सहयोग प्राप्त गर्नका लागि थप निम्नलिखित उपायहरु लगाउन सक्नुहुन्छ । धेरै ब्यक्तिहरूलाई बिभिन्न कुराहरुको सामुहीक प्रयासले राम्रो काम पनि गर्दछ ।

सम्भीनु पर्ने कुरा यो  पनि हो की निको हुन समय लाग्न सक्छ । एक व्यक्तिको अबस्था अन्य भन्दा फरक हुनसक्छ यसैगरी उपचार र निको हुने तरीका पनि भिन्न हुन सक्छ । धैर्यताका साथ आफ्ना लागि वातावरण सहज बनाउनु पर्दछ ।

तपाईंमा यदी चिन्ता वा उदसीपनाका लक्षण छन भने यो साधारण परिक्षण लिनुहोस्:



सहयोगको लागि यता जानुहोस्:

Stories

Living with someone with Bipolar disorder

My mom is a sufferer of bipolar disorder. Her condition first developed when..

-- Anonymous

Let's Talk

Talking about mental health is the first step to breaking the stigma. The key to changing stereotypical ideas and society’s attitudes and behaviour toward mental illness is to increase

-- MHA

State of well-being

Mental health is a “state of well-being in which we are able to develop our unique potential, cope with the stressors of life, work productively and fruitfully, build strong,

-- MHA
Top